Năm 2023 đã chứng kiến nhiều biến động trên thị trường bất động sản, đặt ra không ít thách thức cho người mua nhà, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình. Mặc dù giá nhà đất có xu hướng giảm, nhưng vẫn chưa thực sự nằm trong tầm với của đại đa số người dân. Sau đây, hãy cùng Meey Land phân tích sâu hơn về những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này.
Tăng trưởng tiền lương không theo kịp lạm phát
Một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến khả năng mua nhà của người có thu nhập trung bình chính là sự mất cân bằng giữa tăng trưởng tiền lương và lạm phát. Trong vài năm gần đây, tác động của lạm phát đối với cuộc sống hàng ngày đã trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là tiền lương lại không tăng với tốc độ tương đương.
Tại Mỹ, số liệu từ Cục Thống kê Lao động cho thấy giá nhà tăng 7,9% trong quý 1 năm 2023 so với cùng kỳ năm trước, trong khi mức tăng lương chỉ dao động khoảng 3,2%. Sự chênh lệch này tạo ra một khoảng cách đáng kể về khả năng chi trả, khiến nhiều người không thể vươn tới giấc mơ sở hữu nhà.
Tình hình tại Việt Nam cũng không mấy khả quan hơn. Mặc dù chưa có số liệu cụ thể về mức tăng giá nhà trong năm 2023, nhưng xu hướng chung cho thấy giá bất động sản vẫn duy trì ở mức cao so với thu nhập trung bình của người dân. Trong khi đó, mức tăng lương hàng năm của người lao động Việt Nam thường chỉ dao động từ 5-7%, không đủ để bắt kịp với tốc độ tăng giá nhà đất.
Lãi suất thế chấp cao hơn
Bên cạnh vấn đề về tăng trưởng tiền lương, một yếu tố quan trọng khác là lãi suất thế chấp cao hơn. Để đối phó với lạm phát, các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đã bắt đầu tăng lãi suất điều hành. Điều này dẫn đến việc lãi suất vay thế chấp mua nhà cũng tăng theo.
Hậu quả là, ngay cả khi giá nhà có giảm, thì việc thanh toán khoản vay hàng tháng lại trở nên đắt đỏ hơn. Để đối phó với tình trạng này, người mua nhà buộc phải trả trước một khoản tiền lớn hơn, điều mà hầu hết người có thu nhập trung bình không thể đáp ứng được.
Tại Việt Nam, mặc dù lãi suất cho vay mua nhà đã có xu hướng giảm trong nửa cuối năm 2023, nhưng vẫn ở mức khá cao so với thu nhập của người dân. Nhiều ngân hàng vẫn áp dụng mức lãi suất từ 8-10% cho các khoản vay mua nhà, khiến gánh nặng trả nợ hàng tháng trở nên quá lớn đối với nhiều gia đình có thu nhập trung bình.
Một điều đáng chú ý là lãi suất cao hơn không chỉ ảnh hưởng đến người mua nhà mà còn tác động đến cả những người đang sở hữu nhà. Nhiều chủ sở hữu nhà hiện tại không muốn bán nhà vì họ không muốn chuyển sang khoản vay mới với lãi suất cao hơn. Họ cũng lo ngại rằng với mức lãi suất hiện tại, họ sẽ không đủ khả năng để mua một căn nhà mới ở mức giá tương đương hoặc tốt hơn.
Cạnh tranh với giới đầu tư và đầu cơ
Một yếu tố khác góp phần làm cho thị trường nhà ở trở nên khó tiếp cận hơn đối với người có thu nhập trung bình là sự cạnh tranh từ các nhà đầu tư và đầu cơ. Trong những năm gần đây, đặc biệt là trong thời kỳ đại dịch, tỷ lệ mua nhà của các nhà đầu tư tổ chức và cá nhân có tiềm lực tài chính mạnh đã tăng lên đáng kể.
Các nhà đầu tư này có nhiều lợi thế so với người mua nhà bình thường. Với nguồn tài chính dồi dào, họ thường có khả năng đưa ra các đề nghị mua nhà hoàn toàn bằng tiền mặt. Điều này không chỉ hấp dẫn đối với người bán mà còn giúp họ có thể bỏ qua nhiều bước trong quy trình mua nhà thông thường, từ đó đẩy nhanh tiến độ giao dịch.
Tại Việt Nam, hiện tượng này cũng khá phổ biến, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Nhiều nhà đầu tư cá nhân và tổ chức sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để mua nhiều căn hộ hoặc nhà đất, với mục đích cho thuê hoặc đầu cơ chờ tăng giá.
Tỷ lệ nợ trên thu nhập cao
Một yếu tố quan trọng khác mà chúng ta không thể bỏ qua khi nói về khó khăn trong việc mua nhà của người có thu nhập trung bình là tỷ lệ nợ trên thu nhập (Debt to Income – DTI) cao. Các chuyên gia tài chính thường khuyến nghị rằng tỷ lệ DTI của một người không nên vượt quá 36%. Tỷ lệ này đảm bảo rằng khoản thu nhập ổn định hàng tháng của một người đủ để trang trải các khoản nợ, chi tiêu cần thiết và vẫn có thể dành một phần cho tiết kiệm.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều người có thu nhập trung bình đang phải đối mặt với tỷ lệ DTI cao hơn nhiều so với mức khuyến nghị. Nguyên nhân có thể đến từ nhiều yếu tố, bao gồm nợ thẻ tín dụng, khoản vay sinh viên, và các khoản nợ khác. Điều này khiến cho việc vay mua nhà trở nên khó khăn hơn, vì các tổ chức tín dụng thường xem xét tỷ lệ DTI như một tiêu chí quan trọng khi đánh giá khả năng trả nợ của người vay.
Có thể thấy, việc mua nhà đối với người có thu nhập trung bình đang gặp nhiều thách thức, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế hiện nay. Từ sự mất cân bằng giữa tăng trưởng tiền lương và lạm phát, đến lãi suất thế chấp cao hơn, sự cạnh tranh từ các nhà đầu tư, và vấn đề về tỷ lệ nợ trên thu nhập, tất cả đều góp phần làm cho giấc mơ sở hữu nhà trở nên khó khăn hơn.
